3 mei 2020, Thema: Houd vol…hoe doe je dat?

Exodus 17, 6 – 18 Strijd tegen Amalek; de Goede Herder GWK, 3 mei 2020

Thema: Houd vol..hoe doe je dat?

Openingsgebed
Over de liederen in deze dienst:
gisteren zijn die door een paar zangers opgenomen in de Regenboogkerk.
Een oefening in de ‘ruim anderhalve meter kerk’.

Kyrie

Daarna: Glorialied: De Heer is mijn herder.
Op de vierde zondag na Pasen wordt in de traditie van de kerk het Evangelie over de Goede Herder gelezen.
Wij lezen voor de verkondiging het verhaal over iemand anders met de herdersstaf: Mozes
En in het slotlied (7808 vers 14) komt de herder nog uit een onverwachte hoek terug.

Laten we bidden:
Natuurlijk hoeven we U niet te vertellen, God, hoe onrustig en onzeker wij zijn over alles wat ons in deze tijd overkomt.
De zorgen over een ziekte die rondwaart, het verdriet over hen die er al aan gestorven zijn, de lange weg van herstel voor hen die het echt te pakken hebben gehad.
Natuurlijk hoeven we U niet te zeggen dat het zwaar is om te leven met weinig uitzicht op wanneer dit voorbij is en we weer mens kunnen zijn als ‘naasten’ voor elkaar. Mensen die elkaar niet gevaarlijk hoeven te vinden en daarom met een boog om elkaar heen lopen.
Natuurlijk hebt U de brand in het vluchtelingenkamp op Samos gezien, de machteloosheid van mensen, ongeduld aan de ene kant en onvermogen of onwil aan de andere kant.
We geloven dat niets U ontgaat, maar roepen toch tot U om ontferming.
Al was het maar opdat niet niemand anders meer voor een ander tot U roept.
Als was het maar voor onszelf, opdat we niet met stomheid geslagen zullen raken.
Maar we roepen vooral tot U omdat u een Goede Herder bent, die de diepe dalen kent en de weg zal wijzen naar groener gras.
Heer ontferm U over ons.
Door Jezus Christus onze Heer.
Amen

Gebed van de zondag
Misschien wel meer dan anders, God, hebben we een goed woord nodig.
Een inspirerend verhaal.
We weten daarvoor geen beter adres dan U.
U hebt woorden van Leven.
Uw woord werd mens.
Uw Geest leert ons te spreken en elkaar te verstaan.
Help ons spreken, horen, verstaan en doen.
Door Jezus Christus onze Heer.
Amen.

Gemeente van onze Heer, Jezus Christus,

1.
Houd vol!
Houd vol en blijf zoveel mogelijk thuis!
Houd vol, alleen samen krijgen we corona onder controle!
Houd vol blijft de belangrijkste boodschap!

U herkent de woorden van de regering, van premier Rutte.
En van week tot week, al zeven weken lang, ziet en hoort u ook hoe hij op zoek is naar andere woorden voor dezelfde boodschap:
We zijn op de goede weg, maar geef alsjeblieft nog niet op!
En ondertussen zien we ook zijn haar langer worden, net als bij al die andere volhouders.
(Bij mij ziet u het niet, maar dat komt omdat ik niet zoveel haar meer heb en omdat ik zelf een tondeuse heb…).

Maar het wordt moelijker, dat volhouden.
Naast de wetenschappers van het RIVM, de virologen, vraagt de regering nu raad aan andere deskundigen, aan psychologen en andere gedragswetenschappers.
En de vraag is: hoe houden we elkaar gemotiveerd om vol te houden?

2.
In het Bijbelverhaal van vandaag gaat het ook over volhouden.
En over wat daarbij belangrijk is, heel praktisch en op het niveau van de motivatie.

Even de grote lijn van het Bijbelverhaal over de Exodus, over de bevrijding van het volk Israël uit de slavernij van Egypte.
De Israëlieten waren onder leiding van Mozes weggetrokken uit, ontsnapt aan, gevlucht voor de onmenselijke onderdrukking door de Egyptenaren.
Nog maar kort voor dit verhaal werden zij door de commandotroepen van de Egyptenaren achterna gezeten, door goed getrainde militairen met paarden en strijdwagens.
Ze leken kansloos vastgelopen bij de Rietzee.
Toen had God voor hen gevochten; zij waren droogvoets door de Rietzee getrokken en de commandotroepen waren daarna in diezelfde Rietzee kansloos verdronken.

Nu, nog maar net onderweg in de woestijn als een beginnend volk, worden ze aangevallen door de Amalekieten.
We hebben nog niet eerder van die Amalekieten gehoord, maar in de Bijbel staat Amalek voor een laf en gemeen volk, racistisch en wij zouden misschien zeggen neofascistisch.
De tactiek van Amalek was om de achterhoede van een volk dat door de woestijn trok aan te vallen.
Vrouwen en kinderen, de zwakkeren die zichzelf niet goed konden verdedigen; minderheidsgroepen zouden wij daarbij rekenen.
‘De meeste mensen deugen…’ heet het tegenwoordig.
En ja, de Bijbel kent mensen als bijna engelen (Psalm 8) als ze voor God en het goede kiezen.
Maar de Bijbel weet ook dat in mensen die voor het kwade kiezen, het beest boven kan komen.
We kunnen er in deze dagen voor 4 en 5 mei weer ruimschoots getuige van zijn in de verhalen en de films over de Tweede Wereldoorlog.
Het kwaad zet je niet weg met een optimistisch boek.

3.
In het Bijbelverhaal moeten die nog maar net bevrijde slaven nu een eigen leger op poten zetten en Jozua wordt door Mozes tot generaal ‘gebombardeerd’.
Het is niet God zelf die opnieuw, net als toen bij de Rietzee, voor hen vecht.
Nu krijgen zij de verantwoordelijkheid om zich te verweren tegen het kwaad.
God deed het voor, wij mogen het Hem nadoen.
Mozes organiseert het eigen verzetsleger van de bevrijde slaven.
Maar dan… horen we niets meer over de wapenfeiten van het gevecht.
Niets over de wapens, de training van de manschappen, de tactiek…
Nee, alle aandacht gaat naar Mozes, die met zijn broer Aäron en zijn vriend Chur een heuvel opgaat en vandaar de veldslag overziet.

Op die heuvel heft Mozes zijn handen naar de hemel: als een gebed tot God.
‘God, wij verzetten ons nu zelf tegen het kwaad, wij zijn zelf weerbaar geworden.
Maar we willen dat niet zonder U, we kunnen dat niet zonder U, doen.
Omdat we geloven dat u het kwaad van Amalek niet wilt.
Omdat we blijven geloven dat U de bescherming wilt van wie zichzelf niet verdedigen kan, dat U discriminatie, racisme en fascisme en elk ander kwaad dat mensen kapot maakt, niet wilt’.
In zijn handen heeft Mozes de herdersstaf waarmee hij in Gods naam tekenen heeft gedaan om het slavenvolk te bevrijden.
Mozes had zijn staf boven de Rietzee gehouden en ze waren aan de Egyptenaren ontsnapt.
Mozes had met zijn staf op de rots geslagen en er kwam water uit…
Als Mozes nu zijn handen en de staf naar de hemel heft zijn de Israëlieten sterker dan de Amalekieten.
En tenslotte worden de Amalekieten door Jozua en zijn leger verslagen.

Overigens niet tot de laatste man zoals in onze vertaling staat.
Amalek wordt verzwakt.
Het kwaad van Amalek is niet zomaar uit te roeien, steekt in de geschiedenis steeds weer de kop op, in de Tweede Wereldoorlog, en vandaag ook weer op allerlei plaatsen.
Daarom sluit ons Bijbelverhaal ook af met de belofte dat de Heer strijd zal blijven voeren tegen Amalek.
Ook om daarmee onze motivatie om hetzelfde te blijven doen, levend te houden!

4.
Vanwege die motivatie houdt Mozes op de heuvel zijn handen geheven, zijn staf in de lucht.
De strijd die Jozua strijdt is vooral een mentale strijd.
Jozua en zijn mensen moeten blijven beseffen dat ze alleen maar vechten om mensen tegen het kwaad te behoeden.
Alle aandacht in dit verhaal gaat dus naar Mozes op de heuvel, naar de motivatie voor de strijd, de overtuiging te vechten voor de goede zaak… die bepaalt dat ze tenslotte de slag winnen.

En we schrikken als Mozes’ handen zwaar worden.
Als Mozes het niet meer volhoudt…
Direct zijn de Amalekieten aan de winnende hand.
Houd vol Mozes!
Geef niet op Mozes, alleen samen kunnen we de vijand verslaan.

Gelukkig heeft Mozes Aäron en Chur bij zich.
Ze zorgen dat Mozes op een steen kan gaan zitten en gaan dan naast hem staan om zijn handen omhoog, naar de hemel, te houden.
Mozes houdt het vol!
Gesteund door zijn broer en een vriend.

5.
Houd vol, mensen!
Hoe doe je dat?
Door te blijven zien dat we het doen voor elkaar, om elkaar te beschermen tegen besmetting, en dan vooral degenen die het meest kwetsbaar zijn voor zo’n corona besmetting.
Je mag jezelf dan beschouwen als iemand die weinig risico loopt, maar besef dan dat er anderen zijn!
En ja, soms worden je handen zwaar, net als bij Mozes.
De motivatie verzwakt.
Wat is dan de rol van familie en vrienden belangrijk!
Weten we wie onze Aäron en Chur zijn?
En weten we voor wie wij Aäron of Mirjam, Chur of Debora zijn?
Zorg dat Mozes af en toe kan gaan zitten: zorg voor rust en ontspanning.
Beste mensen, kerkmensen vooral ook, blijf de handen naar de hemel houden; zorg voor motivatie bij elkaar.

Laten we zo ook 4 en 5 mei vieren.
De doden gedenken als mensen die volhielden dat van fascisme en antisemitisme en alle andere vormen van racisme niets goeds kan komen, ook vandaag niet!
Laten we de bevrijding vieren als een dag van motivatie om vol te houden, zoals destijds de mensen in het verzet en vandaag de mensen ‘van de inzet’ voor elkaar.

6.
Het is zondag Goede Herder.
Ons glorialied ging over de Goede Herder.
Over zijn stok en zijn staf die ons troosten.
Ook al gaan we door een diep dal, letterlijk vanwege de ziekte of vanwege de zaak, de economie.
De Goede Herder met zijn staf blijft troosten en motiveren om vol te houden.
Omdat de Goede Herder een Goede Volhouder is.
Zelfs uit het diepe dal van de dood komt hij opgewekt tevoorschijn.
De Goede Herder leeft in al die volhouders die proberen op hun beurt iets van de Goede Herder te laten zien.
Daarom durven we met Mozes en Jozua aan de vooravond van 4 en 5 mei tegen Amalek in te zingen:
Wat zou een mens mij doen als ik kan roepen: De Here is mijn Held.

Amen.

Gebeden
Aan de vooravond van 4 mei bidden wij:
Laat de gedachtenis aan hen die stierven in de Tweede Wereldoorlog ons raken en steeds opnieuw bepalen bij wat vrijheid en menselijkheid is.
Wij raken in de tijd steeds verder van die oorlog vandaan, maar het kwaad van toen is nog zo angstig dichtbij.

Op weg naar 5 mei bidden wij:
Laat bevrijding ons een vreugde zijn en een bedding waarin wij ons vrij durven op te stellen en uit te spreken tegen wat die vrijheid omkeert in benauwdheid en nieuwe angst. En blijf uw bevrijdende werk doen God, door uw Geest en door mensen die door die geest, binnen en buiten de kerk, zijn geïnspireerd.
Zo bidden wij voor de koninklijke familie, voor de regering en voor allen die verantwoordelijkheid dragen in deze wereld.

Stil gebed

Onze Vader in de hemel,
Uw Naam worde geheiligd,
Uw koninkrijk kome.
Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schulden
zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
En leid ons niet in verzoeking,
maar verlos ons van de boze.
Want van U is het koninkrijk
en de kracht
en de heerlijkheid in eeuwigheid.
AMEN

Toelichting bij het zingen van lied 708 als slotlied: zie het document:
200503 Wilhelmus in de Kerk